ACTIVIDADES | PASEOS POLO BARRIO   O domingo 9 de xuño comezamos a segunda fase dos Paseos polo Barrio, ou o que é o mesmo, os percorridos a pé das catro rutas previamente trazadas no obradoiro colaborativo do pasado 25 de maio. Unhas quince persoas –ademais da coordinadora da actividade, Cristina Anllo, xunto co biólogo César López e parte do equipo de Música en Branco: memoria da Agra do Orzán– camiñaron durante catro horas dende O Ventorrillo até a praia de Riazor. Esta é a crónica que envía Marlene Anaya, unha das participantes.

“Segredos a voces na cidade, así lle chamei ao álbum de fotos que fixen co teléfono ao longo do percorrido do primeiro dos roteiros de Paseos polo Barrio, a razón é que todo o que atopamos polo medio do camiño ten unha presenza material indiscutible, pero que moitas veces non temos a oportunidade (ou non a buscamos) de ir á súa percura.

Namentres camiñamos nun ambiente distendido con certo contido de expectación, penso na primeira aproximación que fago á cidade de A Coruña –hai 16 anos–, os seus grandes iconos son o primeiro que se ve, a Torre de Hércules, as cristaleiras na zona portuaria, a cidade vella, o Castelo de Santo Antón, os festexos se alongas a estadía, o impacto visual que ofrece a cidade como fiestra aberta ao Atlántico; todo vai quedando na memoria incorporado xa como experiencia que se empeza a vivir acotío se é que vives na cidade mesma, ou con moita frecuencia ao vivir na súa área periférica, nos límites que axiña deixan de selo por mor da expansión da urbe.

Así que facer un roteiro urbano, deseñado en colectivo, unha das premisas do proxecto que chama a miña atención, é unha oportunidade para o encontro, para o coñecemento e a interacción, co medio natural, co espazo construído, coas persoas que converxemos este día, neste lugar. Acompañados por un biólogo facemos máis ampla a nosa visión das especies que atopamos no primeiro treito do roteiro, nesa lingua de espazo natural paralela ao espazo urbanizado, cheguei a contar até 20. O interesante é como outros saberes aparecen, entón, á calor da conversa que xorde, como se dun tear se tratara, a trama e a urda técense cos fíos que mesturan coñecemento e experiencia, resultado da fonda relación coa súa contorna dalgunhas das persoas presentes e da experiencia vital que cada un de nós leva consigo.

Das plantas e os seus usos na menciña popular pasamos con naturalidade a falar de nomes, e a toponimia do lugar é de obrigada observación, a orixe, a evolución, os erros, a riqueza da lingua ao nomear plantas, animais, lugares… nun dos sitios atopamos un señor lavando o seu coche, na fonte da Gramela –nome que significa agra pequena, e vai todo xunto, non como está escrito no sinal nunha rúa, dixo un dos compañeiros de roteiro–, con evidente acento da zona da Costa da Morte –eu chameille dentro da miña cabeza o encontro entre migrantes– e dixo unha palabra que eu non escoitara até ese intre, dixo “chanceira”, referido a unha superfice chá que tiñamos en fronte da nosa vista. Este acontecemento sinxelo fixo que observara que nun proceso coma este hai moitas posibilidades dunha interacción espontánea que lle engade valor á experiencia, aportando elementos vivos a memoria do barrio.

O convite de “mirar con ollos de rato” que nos fixo César, o biólogo, fíxome pensar no interesante de cambiar a perspectiva para trascender alén do evidente, tamén me fixo pensar nesa horizontalidade case imposta pola nosa estrutura corpórea, que só rachamos co uso dalgunha axuda externa; neste caso non tiñamos un outeiro dende onde ollar “a vista de paxaro”, aínda así unha das vistas que tivemos diante nosa foi suxerente e reveladora das “capas” das que está feita a paisaxe que nos rodeaba. Verde vexetación, a primeira, no medio unha lingua de construcións ergueitas sobresaíndo, a continuación a cor azul do océano e no horizonte máis afastado sinais do porto exterior de Ferrol.

Rematamos á beira do mar, en Riazor, coa riqueza mariña nas mans, coa escuma chegando a nós, co son das ondas ao bater deixei o grupo e marchei. Ten sido para min a mañá do domingo no que coñecin os segredos a voces da cidade”.